لالايی قزاق‌ها

                 

            МИХАИЛ  ЛЕРМОНТОВ

                              میخاییل  لِرمانتاف

                          (۱۸۱۴-۱۸۴۱) 

 

 

 

لالاييِ قزاق‌ها

 

بخواب قشنگِ كوچيكم

لالايي مي‌خوام بگم برات.

ماهِ سپيد به گهوارَت

يواش‌يواش ديد مي‌زنه.

ترانه‌ها مي‌خونَم برات

چه قصّه‌ها بگم برات؛

لالالالا مي‌گم برات

لالايي مي‌خوام بگم برات.

 

موجای تیره و سیاه

به سنگِ ساحل مي‌خورَن؛

مردِ چِچِن غضب‌كنون

پَريد پايين، جَست پُشتِ سنگ

اون‌جا مي‌خواد كمين كنه

خنجرشو تيز مي‌كنه؛

بابات يه مردِ جنگي‌يه

سلاحشو ورمي‌داره

به جنگِ دشمن مي‌تازه

بخواب عزيز كوچيكم

آروم بگير

لالالالا مي‌گم برات

لالايي مي‌خوام بگم برات.

 

وقتي زمونش برسه

خودت مي‌فهمي زندگي

سراسرش چه وحشي‌يه؛

سلاحتو وَرمی­داری

پا به ركابت مي‌ذاري

شجاعونه بالا مي‌ري.

با پارچه ابريشم برات

رو زينو خوشگل مي‌دوزم. . .

بخواب عزيز كوچيكم

لالالالا مي‌گم برات

لالايي مي‌خوام بگم برات.

 

قد و بالات عينهو يه پهلوونِ حقيقي‌يه

روحِ تو هم مثلِ بابات يه قزاقِ واقعي‌يه.

وقتي يه روز بزرگ بشي

بخواي بِري ميدونِ جنگ

به بَدرقَت مي‌آم عزيز

بي‌اعتنا مي‌ذاری می­ری. . .

چه اشكاي تلخي كه من

پنهوني واسَت بريزم! . .

بخواب فرشته‌كوچيكم

شيرينكم آروم بگير

لالالالا مي‌گم برات

لالايي مي‌خوام بگم برات.

 

درد و عذابي بكشم

هول و ولايي بِچِشم؛

تمومِ روز دعا وُ ذكر

شَبَم برات فال بگيرم؛

برَم به انديشه فرو

كه تو تويِ ديارِ دور

غريب و دلتنگ مي‌شيني. . .

بخواب عزيزم كه هنوز

دل‌نگروني نداري

غصه‌رو هيچ نمي‌شناسي

لالالالا مي‌گم برات

                  لالايي مي‌خوام بگم برات.

 

توشه‌ي رات يه تمثاله

كه كوچيك و مقدسه:

وقت دعا، پیشِ خدا

هميشه روبه­روت باشه؛

وقتي كه آماده مي‌شي

واسه نبردِ سنگينت

مادرتو يادت نره. . .

بخواب قشنگِ كوچيكم

لالالالا مي‌گم برات

لالايي مي‌خوام بگم برات.

۱۸۴۰

ترجمه: ۲۸ مارس ۲۰۰۲

ترجمه ی "عاشقانه" از سیدعلی صالحی به روسی

 

      САЙЕДАЛИ  САЛЕХИ

               سیدعلی  صالحی

 

Песня о любви

 

В далёком конце Млечного Пути

         Плачущая звезда идет по полю пропавших без вести,

                    И голодающие дети из садов Вифлеема

                Зовут меня и Христа

         Послушать шепот цветущих оливок,

Редкое потомство луны и мусульманин

Я не удержусь разрушить эту ночь.

 

Позовите странников мира,

Я приду на крыльях ангелов,

Лишенный гробовой лирики,

И на моем высоком терпеливом лбе

Одна звезда, поющая о морском кладбище

                                   И потерянном расстоянии,

                                            Чье воспоминание о улыбке

                                   Поет о тайнах тысячи запечатанных сердец.

 

Перевод: Хамидреза Аташбараб

ترجمه: حمیدرضا آتش­برآب، نوامبر ۲۰۰۹

 

عاشقانه

در انتهاي جاده­ی شيري

ستاره‌اي گريان از مزار گمشدگان مي‌گذرد

و كودكاني گرسنه در باغ‌‌هاي بيت‌اللحم

مرا و مسيح را

            به شوشوي شكفتنِ زيتون مي‌طلبند

نبيره­ی ديرياب ماه و مسلمان كه منم

شانه از شكستن اين شب، تهي نخواهم­كرد،

آوارگان جهان را خبر كنيد، بر بالِ ملايكي برهنه از تغزلِ تابوت

                                                                        خواهم­آمد

و بر شكيبِ بلند پيشانيم

                        ستاره‌اي‌ست، زمزمه‌خوانِ مزاري از دريا

و دوردستِ گمشده‌اي

            كه فرايادِ تبسمش

                        رازهاي هزار سينه‌ي بسته را مي‌سرود.

"عصر طلایی و عصر نقره ای شعر روس" روی پیشخوان کتاب فروشی ها

 

                                                                                   عکس ِ ارسالی از تهمینه قدرت پور

 

بالاخره انتظار ِ من سرآمد و کتاب ِ "عصر طلایی و عصر نقره ای شعر روس" پس از مدت های مدید معطلی ِ بی دلیل در ارشاد و حذف بخش هایی از آن منتشر شد. این  گزیده ی ترجمه های من طی حدود ده سالی ست که روی شعر روس مطالعه کرده ام، از این رو شعرها اغلب هم از نظر ترجمه و هم از نظر ِ انتخاب شاید خیلی متفاوت به نظر برسند. کتاب، نمونه های شعری از شاعران روس قرن نوزدهم و بیستم را معرفی می کند و قدری هم به مکاتب و مقالات انتقادی مهم شعر روس پرداخته است. به هر شاعر از شاعران معرفی شده در کتاب بنابر حسی که طی خلوت با شعرهاشان در  من پدیدار شده بوده عنوانی داده ام. تقطیع و چینش ِ در ظاهر نامانوس ِ شعرها برای اجرای آن هاست. شعر ِ "اجرا" مکتبی نانوشته بود در شعر روس ِ ابتدای قرن بیستم که شاعران در اثر سانسور شدید کارهاشان را در تالارهایی گرد هم می خواندند و کم کم قواعدی خاص ِ خود یافت. سعی ِ من بر این بود تا با اختلاطِ ملودی و لحن ِ شعر ِ روسی و فارسی قدری به این شکل نزدیک شوم. از این رو ممکن است بدون ِ شنیدن و اجراهاشان، مخاطب ِ من در جاهایی آن را نامعمول بیابد. امیدوارم آثار ِ شاعران ِ مختلف در چاپ های آینده کامل تر شود و نقصان و خطاهای مترجم هم تنها پای شوق ِ بی حسابش برای رساندن ِ ارمغانی از شعر ِ روس گذاشته شود.   

ترجمه ی «چرا همگان را نبخشم...» از شمس لنگرودی به روسی

 

 

 

ШАМС  ЛАНГЕРУДИ

                 شمس   لنگرودي

 

 

 

Почему всех не прощать?

Почему раны не забывать?

Я же забуду

Домой дорогу,

Личико ребёнка моего

И даже как произносишь имя моё.

 

И пламя уходит с ветром

 

Перевод: Хамидреза Аташбараб

ترجمه: حمیدرضا آتش برآب، آوریل ۲۰۰۹

 

 

چرا همگان را نبخشم

چرا از خاطر نبرم زخم‌ها را

من كه فراموش خواهم­كرد

نشانی خانه‌ام

چهر­ه­ی كودكم

و تلفظِ نامم را از دهانت

 

و شعله كه بر باد خواهدرفت

 

     АФАНАСИЙ  ФЕТ     

                               آفاناسی فیِت

 

 

برسد به دستِ استادِ نهانم پرویز

دوستِ دورِ من

 

دوستِ دورِ من!

چيزي از اين ضجه‌هايم درياب

تو  فريادِ زخم‌خورده‌ام را

                                 بر من ببخش

خاطراتِ جانم را

                    مي‌شكوفاني

و شكوهت

            هماره در ياد زنده بوده‌است

 

چه كس مي‌تواند بگويد

كه ما زندگي را نمي‌شناختيم

كه خوبي و لطافت

                     هرگز در ما شعله‌ور نبوده‌اند؟

واي از اين سَرهاي پوچ و بي‌احساس

كجايند حالا

              اينان

                    جملگي؟

جانِ ما هنوز شراره مي‌كشد

و چونان هميشه آماده است

تا همه‌ي جهان را

                     به آغوش درآرد

تب‌لرزِ بيهوده‌اي‌ست در من

پس چرا كسي پاسخي نمي‌آرد

صداها زنده مي‌شوند آري

                              اما باز يخ مي‌زنند

و تو

       تنها مانده‌اي

                    در پسِ اين‌همه

نوايت از دوردست

                     هيجاني عظيم

                                      هديَتَم مي‌كند

در گونه‌هايم خون مي‌دود

و قلبم سرشارِ الهام است.

دوركنيد از من اين رؤيا را

                                دور!

كه در آن

           اشك‌ها بيداد مي‌كنند!

 

مرا بر اين زندگاني

كه هماره با نفسي بُريده جاري‌ست

                                          رغبتي نيست

زندگي و مرگ...

اينان چه هستند؟

تنها

حسرتِ آن آتشي را دارم

كه بر فرازِ همه‌ي هستي درخشيد

و اكنون

         به قلبِ شب مي‌رود

                                 و گريه سَرمي‌دهد!

                               ۱۸۵۹ 

                                     ترجمه: ۱۴ دسامبر ۲۰۰۲

آتش سوزی

 ИВАН  БУНИН 

       ایوان بونین

آتش سوزی

یک ملکِ پرمایه ی روستایی.

آتش سوزی در یک شبِ تار و خشکِ پاییزی و درست وقتی شام را به پایان می رساندند آغاز شد.

تبه کاران، ابتدا خرمن گاه را به آتش کشیده بودند، که در آن هرچه بود، سوخت. اما پسرهای مالک، انبار غله را نجات دادند.

مالک، که مرد روستایی ِ هیکلی و چاقی بود، تمام مدت بی حرکت در ایوانِ خانه نشسته بود. انبار ِ غله جهنمی شده بود. پسرهایش همراه زن ها وحشیانه نعره می زدند و آتش را خاموش می کردند. و او تنها نگاه می کرد، نگاه می کرد که سراسرِ حیاط را آتشی سرخ چه عجیب روشن کرده بود، که دریاچه چه طور به سانِ آینه ای سرخ می درخشید و چه طور ابرهای صورتی رنگ و لرزان، که از پایین روشن می شدند، در بلندای آسمان بر فرازِ آن حیاط ایستاده بودند. تنها به این ها نگاه می کرد و مرتب با لحنی بسیار آرام می گفت:

"هرچی که خواستِ خدا باشد. برای من که فرقی نمی کند، نه بویش به من می خورَد و نه احساسش می کنم".

آتش سوزی که تمام شد و آتش فرونشست، شروع به گریه کرد و در حالی که دَمَر کنارِ دروازه ی انبار روی کاه ها افتاده بود، گریه اش یک شبانه روز ادامه پیدا کرد.

از شکاف های دروازه، در تاریکی، لکه های سرخِ نور بر کاه ها می درخشید و کبوتری سفید و تنها، که در آتش سوخته بود، لنگ لنگان می رفت.

۱۹۴۴

ترجمه: پاییزِ ۱۳۸۲

ترجمه ی «ستاره­ی دور» از نادر نادرپور به روسی

    НАДЭР  НАДЭРПУР               

                     نادر  نادرپور

 

Далёкая звезда

 

Изображения в зеркалах прокричали:

«Спасите нас от позолоченных рамок!

Мы были свободны в нашем мире».

 

Слепые ветхие стены стонут:

«Почему вы нас держите в земном плену?

Пока мы были обожжённыеми кирпичами,

Мы были счастливы во время нашей юности.

По очереди, по одной, звёзды с мокрыми от слёз глазами

Ухватились за ветер, жалуясь:

О, ветер! мы не были всю вечностью в этом состоянии!

Мы были слезами истерики».

Увы, ветер тоже был на пределе терпения.

Нападения ошеломляющей тоски.

Я - не ветер,

Но всегда жаждал криков,

Я - не стена,

Но пленник в когтях несправедливости.

Я - не изображение в ледяном зеркале,

Так как, чем бы я ни был, я не беспечен:

 

Они огненным стоном

Гасят скрытую боль и забывают,

Но я – та далёкая звезда, что воды

Мои кровавые слёзы вкушают.

Перевод: Хамидреза Аташбараб

ترجمه: حمیدرضا آتش برآب، ژوئن ۲۰۰۹

 

ستاره­ی دور

 

تصويرها در آينه‌ها نعره مي‌کشند:

- ما را ز چارچوبِ طلايي رها کنيد

ما در جهان خويشتن آزاد بوده‌ايم.

 

ديوارهاي کورِ کهن ناله مي‌کنند:

- ما را چرا به خاکِ اسارت نشانده‌ايد؟

ما خشت‌ها به خامي خود شاد بوده‌ايم

تک­تک ستارگان، همه با چشمهاي تَر

دامانِ باد را به تضرّع گرفته‌اند

کاي باد! ما زِ روزِ ازل اين نبوده‌ايم

ما اشک‌هايي از پيِ فرياد بوده‌ايم.

غافل، که باد نيز عنانِ شکيب خويش

ديري‌ست کز نهيبِ غم از دست داده­است

گويد که ما به گوشِ جهان باد بوده‌ايم

من باد نيستم

اما هميشه تشنه‌ي فرياد بوده‌ام

ديوار نيستم

اما اسيرِ پنجه‌ي بيداد بوده‌ام

نقشي درونِ آينه‌ي سرد نيستم

زيرا هرآنچه هستم بي‌درد نيستم:

 

اينان به­ ناله آتشِ دردِ نهفته را

خاموش مي‌کنند و فراموش مي‌کنند

اما من آن ستاره‌ي دورم که آب‌ها

خونابه‌هاي چشمِ مرا نوش مي‌کنند.